De eenzaamheid voorbij

Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. Je mist een hechte, emotionele band met anderen, of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Eenzaamheid gaat gepaard met kenmerken als negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst, zinloosheid en met lichamelijke of psychische klachten.

Eenzaamheid is een persoonlijke ervaring. De een heeft meer betekenisvolle relaties of een groter sociaal netwerk nodig dan de ander. Anderen kunnen moeilijk van buitenaf zien of je je eenzaam voelt. Zij zien lang niet altijd dat je ontevreden bent over je contact met je partner, vrienden, familie of andere mensen. Dat je het moeilijk vindt om relaties aan te gaan. Of misschien zelfs wel de moed hebt opgegeven. Dit maakt eenzaamheid zo moeilijk in te schatten. Het is iets wat alleen jijzelf kunt voelen. Eenzaamheid is dus een gevoel, geen feit. Je bént niet eenzaam, je ervaart gevoelens van eenzaamheid. En dat is een belangrijk verschil, want gevoelens kunnen veranderen.

Wat kun jij zelf doen om je minder eenzaam te voelen?
Je kunt natuurlijk zelf eens iemand bellen om te kletsen, een afspraak te maken, uit te nodigen voor een kop koffie. Of mailen. Of aanspreken op je werk, op straat, in de winkel, bij de dokter of in de apotheek. Maar dat vind je juist misschien heel moeilijk. Nóg enger is het om je daarbij kwetsbaar op te stellen. Om bijvoorbeeld erbij te vertellen dat je je af toe eenzaam voelt. En dat je het daarom leuk zou vinden om eens iets samen te doen.

Toch zou dit heel goed kunnen werken. Wat zou jij antwoorden als iemand in je omgeving je op die manier zou vragen of jullie eens samen een kop koffie zullen drinken? Ik wed dat je zou zeggen: ‘Ja, zeker, dat vind ik prima’. Je durft het wellicht niet te vragen, omdat je dat gênant vindt of je schaamt. Maar iedereen is wel eens voor korte of langere tijd eenzaam, dus iedereen weet wat je bedoelt. Er is dus niets om je voor te schamen.

Door een ander te benaderen en je open naar die ander op te stellen, zul je natuurlijk niet in een keer van die eenzame gevoelens verlost zijn. Het gaat met kleine stapjes. Je eenzaamheid zal af en toe terugkeren. Maar als het goed gaat zul je merken dat het steeds minder heftig wordt. En dan besef je na een paar maanden dat je je al een week niet meer eenzaam hebt gevoeld. Dat is vooruitgang. Maar het komt niet allemaal in één keer. Je moet eraan blijven werken.

• Er is altijd iemand die naar je wil luisteren
  Begin met het besef dat er altijd mensen zijn die belangstellend en hartelijk zijn, en hun genegenheid willen delen. Dat kunnen andere eenzamen zijn, maar er zijn ook mensen die gewoon graag anderen helpen.
  Om je beter te voelen zul je nieuwe mensen moeten leren kennen. Iets wat moeilijk kan zijn, maar in veel gevallen vrijwel vanzelf kan gaan. Er is altijd wel iemand met wie je contact kunt maken.
• Vragen stellen en luisteren
  Een goede manier om dichter bij mensen te komen is door ze vragen te stellen. Als jij een geïnteresseerde luisteraar kunt zijn, zullen mensen graag met je willen praten. Stel vragen, wees geïnteresseerd. Stel de ander centraal in het gesprek. Praat niet over jezelf, tenzij de ander ernaar vraagt, en houd het zelfs dan kort. Luister ook niet in afwachting van een haakje waarop je je eigen verhaal kunt gaan vertellen. Contact maken is zo veel makkelijker als je de ander laat praten, want de meeste mensen praten nu eenmaal graag over zichzelf.
• Durf te vragen
  Zou je het leuk vinden als iemand bij je blijft eten? Of wil je met iemand eens iets leuks gaan doen? Vraag het dan. Stel iets leuks voor. Een enkele leuke ontmoeting kan het begin van een lange vriendschap zijn. Als je samen een kop koffie drinkt en het klikt, stel dan meteen voor om een afspraak te maken voor een volgende keer.
• Actief en regelmatig contact maken
  Om jouw gevoel van eenzaamheid te verminderen, is het goed om elke dag een enkel, maar wel regelmatig, contact te hebben met anderen. Gebruik e-mail, WhatsApp, de telefoon of Facebook, simpelweg om voeling te houden en betrokken te blijven bij andermans leven.
• Je kent niemand?
  Denk je dat je te weinig mensen kent met wie je contact kunt maken? Bekijk dan eens welke contacten van vroeger verwaterd zijn. Mogelijk kun je met een van hen opnieuw contact maken. Misschien zijn er mensen met wie je een oppervlakkige verbinding hebt, maar die je wel zou willen verdiepen? Probeer een meer diepgaand gesprek met die kennis aan te gaan. Als jullie een leuk of interessant gesprek hebben, waaruit blijkt dat het klikt, kun je misschien een afspraak voor een nieuwe ontmoeting maken.
• Wat moet je zeggen…
  Weet je niet wat je aan het begin van een ontmoeting moet zeggen of klap je snel dicht? Bedenk thuis alvast vragen en onderwerpen waar je het over zou kunnen hebben. Verzin openingszinnen en oefen simpele gesprekken. Het gaat je dan een stuk makkelijker af in het echt en praten over koetjes en kalfjes kan een eerste stap zijn tot een nieuwe vriendschap.
• Wees attent naar de mensen uit je omgeving
  Schrijf een kaartje voor iemand die ziek is of een grote tegenslag te verwerken heeft gehad. Stuur een appje naar de vriendin die die dag een sollicitatiegesprek heeft. Wens je vrienden die op vakantie gaan een goede reis. Vergeet geen verjaardagen en andere hoogtepunten van je familie, vrienden en kennissen. Vergeet iemand die iets voor je heeft gedaan niet te bedanken. Maak een ander eens wat vaker een complimentje.
• Heb je speciale hobby’s of interesse in een sport?
  Zoek in de gemeentegids of op internet naar verenigingen op jouw interessegebied. Bel om te vragen of je bij wijze van kennismaking naar een open dag kan komen of eens mee kan kijken.
• Word vrijwilliger
  Ga vrijwilligerswerk doen in bijvoorbeeld een buurthuis, sportclub, op de school van je kinderen, bewonersvereniging, kerk of natuurorganisatie. Vrijwilligersactiviteiten die ertoe doen, zijn niet alleen goed voor anderen maar ook voor jezelf. Doordat je jezelf nuttig voelt, voel je je minder eenzaam. En weet je dat je zelfs al vanaf je bed vrijwilligerswerk kunt doen, zoals een regelmatig telefonisch contact met ouderen hebben?
• Activiteiten in jouw buurt, dorp of stad
  In veel gemeenten worden activiteiten georganiseerd voor mensen die andere mensen willen ontmoeten. Kijk wat er bij jou in de omgeving mogelijk is. Er is vast wel een buurthuis waar allerlei activiteiten worden georganiseerd waarbij je mensen kunt ontmoeten.
• Erover praten?
  Je kunt contact opnemen met een telefonische hulplijn of een chat. Hier kun je er gewoon eens over praten en een luisterend oor vinden. Je vindt adressen achterin het boek.

Professionele hulp
Soms is het nodig professionele hulp te zoeken. Omdat je je erg eenzaam voelt en dat misschien ook al gedurende lange tijd. Als je merkt dat je niet goed meer functioneert in het leven van alledag of als er gezondheidsklachten ontstaan. Waar kun je dan terecht?

• Sociaal werk
  Eerste aanspreekpunt is het sociaal werk in je gemeente. Een sociaal werker kan je helpen mogelijke oorzaken van je eenzaamheid in kaart te brengen en samen te kijken naar wat jou in jouw situatie goed zou kunnen doen. Je kunt op internet opzoeken welke welzijnsorganisatie in je gemeente of buurt actief is. Mogelijk is er een sociaal wijkteam met een buurtcoach.
• WMO-loket
  Wanneer dit niet lukt, kun je ook het WMO-loket van de gemeente bellen. Elke gemeente heeft een WMO-loket dat op de hoogte hoort te zijn van het ondersteuningsaanbod in je gemeente.
• Huisarts
  Ook de huisarts kan een goed startpunt zijn, hoewel deze er in eerste instantie is voor gezondheidsklachten. Maar je kent je huisarts al en dat maakt de stap misschien wat kleiner. Je huisarts kan zelf advies geven of doorverwijzen naar een welzijnsorganisatie, wijkverpleegkundige of als dat nodig is naar een psycholoog of coach. Afhankelijk van je situatie. Daarnaast hebben veel huisartsen ondersteuners in hun praktijk met wie je een (langer) gesprek kunt voeren.
• Humanitas in jouw woonplaats
  Ook bij Humanitas helpen ze je met het leggen en onderhouden van contacten.

EENZAAM DOOR JE PIJN
Een chronisch pijnpatiënt zit vaak achter onzichtbaar glas,
waardoor eenzaamheid en afzondering op de loer liggen.

Je sociale netwerk kan kleiner worden
Dat chronische pijn er vaak de oorzaak van is dat de contacten met vrienden en familie verslechteren is een algemeen bekend feit. Veel pijnpatiënten hebben hier grote moeite mee; soms vinden ze het verlies van vriendschappen zelfs erger dan de pijn zelf.

Wellicht zie jij ook je vrienden wel veel minder vaak dan vroeger. Of misschien heb je het gevoel dat, wanneer je elkaar ontmoet, het echte contact er niet meer is. De vrienden die een heel actief leven leiden zie je niet meer, omdat je hen door je fysieke problemen onmogelijk meer kunt bijbenen. Ook heb je misschien al vaker gedacht: jij snapt het gewoon echt niet. En misschien heb je zelfs wel eens verdrietig vastgesteld: jij bent alleen maar met jezelf bezig en hebt geen idee wat ik doormaak.

Het eilandje
Eenzaamheid is niet altijd een kwestie van alleen zijn. Je kunt je ook heel eenzaam voelen in een kamer vol met vrienden en bekenden. Wanneer je door je pijn ‘anders’ bent dan die anderen, en zeker wanneer dat ‘anders’ onzichtbaar is voor de mensen om je heen, dan kan er, ondanks dat je in dezelfde kamer bent, zomaar een enorme afstand tussen jou en de rest ontstaan.

Jij zit als het ware ergens op een denkbeeldig eilandje en de anderen staan allemaal op het vasteland, gezellig met elkaar te keuvelen en samen hun dingen te doen. Veel van die lui weten wel dat het eilandje bestaat en dat daar ook mensen zitten, maar ze staan er verder niet te veel bij stil. Het is wat verder weg, ze weten er niet zoveel van af, dus ze houden zich voor het gemak maar lekker dichtbij hun gezonde soortgenoten op het land. Er zijn niet veel van hen die uit zichzelf het bootje en de roeispanen pakken om naar jou toe te komen.

Maar tóch: geef die vriendschappen niet te snel op. In het vorige hoofdstuk leerde je al dat pijnpatiënten het vaak zelf ook niet zo goed aanpakken, wat het onderhouden van die contacten betreft. Het is echt belangrijk dat jij beseft dat jij die ander niet kunt veranderen, maar dat je wel je eigen gedrag aan kunt passen.

Tips en adviezen om contacten te onderhouden:

• Neem zelf initiatief
  Neem zelf het initiatief om sociale activiteiten te organiseren die jij wel nog kunt doen, in plaats van alles af te zeggen wat je niet meer kunt. Je kunt de vriendin met wie je vroeger vaak naar de bios ging vragen om samen een film op Netflix bij jou thuis te komen kijken. Je kunt vrienden uitnodigen om samen met jou te koken en te eten. Maak eens een lijstje van dingen die jij, ondanks je pijn, nog wel kunt doen. Soms is het gewoon een kwestie van het aanpassen van de tijdsduur of de tijd van de dag, waardoor jij ergens toch bij aanwezig kunt zijn. Sta open voor nieuwe dingen en plan tijd met je vrienden van tevoren in, op de voor jou beste momenten.
• Verwacht niet te veel
  Verwacht niet langer van je vrienden dat zij wel snappen ‘wat jij doormaakt’. Dat kunnen ze namelijk niet als ze zelf geen langdurige pijn hebben. Leg het af en toe een beetje uit, wanneer de gelegenheid zich daarvoor voordoet. Vraag jezelf af of het echt wel nodig is dat jouw vrienden precies weten wat jij voelt.
  Je teleurstelling komt in het algemeen ook niet zozeer doordat jouw vrienden iets niet doen, maar door het feit dat ze niet doen wat jíj van ze verwacht! Het is dus aan jou om aan te geven wát je verwacht, want zij kunnen jouw gedachten niet lezen.
• Ook jíj kunt steunen
  Soms verstoort jouw pijn je vermogen om een ander te steunen. Het kan zijn dat je het geven van steun aan een ander niet meer gewend bent, omdat je zelf hulp nodig hebt. Toch voelt het zeker zo goed om steun te geven, als om het te krijgen. Maak voor jezelf eens een lijstje van de mensen die belangrijk voor jou zijn en bedenk eens hoe jij hén kunt helpen.
• Gebruik je tijd
  Anders dan iedereen die druk aan het rennen is met werk en gezin heb jij als pijnpatiënt wél meer tijd om een kaartje, berichtje of reactie te sturen. Dat ‘opent’ soms ook de weg naar nieuwe of hernieuwde contacten.
• Niet altijd jouw pijn delen, maar wel die van de ander
  Iemand die pijn heeft, vertelt dat meestal wel aan de ander. Je hebt allemaal wel eens iemand horen zeggen ‘ik heb hoofdpijn’ of ‘mijn rug doet zo’n zeer vandaag’. Tóch, voordat je je pijn deelt, bedenk dan eens of er iets is wat die ander kan zeggen of er aan kan doen wat jouw pijn zou kunnen verlichten. Als dat niet het geval is zou je kunnen overwegen om het voor je te houden, want wellicht voel je je daarna allebei ongelukkig. Je vriendin voelt zich tekort schieten, omdat zij er niks aan kan doen, en jij gaat je er meestal ook echt niet beter door voelen. Soms delen anderen hun kwaaltjes of pijnen niet meer met jou, omdat ze denken: ‘Ach, wat is dat van mij nu vergeleken met haar dagelijkse pijn’. Probeer altijd door te vragen als mensen een signaal geven dat het even niet lekker met hen gaat. ‘We hebben het nú even over jou, vertel…’
• Koester wat je nog wél kunt, en geniet er extra van
  Mensen met pijn focussen zich vaak op wat ze allemaal door de pijn niet meer kunnen. Probeer toch eens na een ontmoeting met je vrienden te bedenken waar je van hebt genoten, wat goed voelde en wat er allemaal goed is gegaan. Koester die dingen en vergeet wat er minder goed was.
• Sommigen moet je laten gaan
  Er zullen altijd mensen blijven die je langzaam kwijtraakt, hoe hard jij ook je best doet. Die gewoon niet willen begrijpen waarom de plannen soms aangepast moeten worden voor jou, of waarom jij af en toe iets moet afzeggen – alsof je dat zelf zo leuk vindt! Die niks meer van zich laten horen, sinds jouw leven veranderd is door de pijn, en nauwelijks meer ingaat op pogingen van jouw kant om het contact aan te houden. Realiseer je dat je dit soort ‘vrienden’ beter kwijt dan rijk bent. Het zij zo. Er zullen nieuwe vriendschappen voor in de plaats komen.
• Nieuwe vrienden onder lotgenoten: Facebook
  Er zijn heel veel Facebookpagina’s en -groepen waar een pijnpatiënt steun kan vinden. Ook Boek-en-steun heeft een besloten groep op Facebook. De adressen vind je achterin dit boek. Het zijn plekken waar je antwoorden op je vragen, herkenning en erkenning, en echt begrip en steun kunt vinden. Wat dat betreft is internet een zegen en zal het lid zijn van zo’n groep je meestal helpen om je beter te voelen en je eenzaamheid te verlichten. Maar waak ervoor dat je niks anders meer doet dan op je iPad van de ene naar de andere pijngroep te surfen. Op die manier blijft pijn dag in, dag uit in het middelpunt van je aandacht staan en dat moet je echt niet willen, omdat het dan die pijn juist zal versterken.
• Andere online contacten
  Behalve lotgenotengroepen kun je online nog meer leuke contacten via bijvoorbeeld Facebook, Instagram, Pinterest of Twitter vinden, die niks met pijn te maken hebben. Wat denk je bijvoorbeeld van groepen met mensen die dezelfde passie of hobby hebben als jij? Of je nu graag cactussen kweekt, tropische vissen houdt, de geschiedenis van WO II bestudeert, alles wilt weten van tafeltennis in China, of porseleinen poppen spaart – je kunt het zo gek niet bedenken of er is wel een social media-groep voor. Daar zitten mensen die jouw passie delen, en hoe leuk is het om met hen over jullie gezamenlijke hobby te chatten, gewoon vanaf je bed of bank?
• Help iemand die hulp nodig heeft
  Wanneer je een ander helpt, helpt dat jouzelf om je minder eenzaam te voelen, omdat je dan minder op jezelf bent gericht. Ook is het bewezen dat iemand die een ander helpt zichzelf beter gaat voelen. Sluit je aan bij een organisatie voor vrijwilligerswerk, luister naar iemands verhaal, wees vriendelijk tegen mensen op straat, glimlach. Iedereen is op zoek naar liefde. Als jij dit kunt geven dan zul je mensen om je heen verzamelen. Het geeft je voldoening en je zult je er waardevoller door voelen. Ook ben je zelf minder eenzaam, omdat je op een positieve manier tijd doorbrengt met anderen. Als je zelf erg beperkt bent en niet veel buitenshuis kunt doen, kun je misschien wel iets doen voor een oudere buurvrouw, zoals voorlezen, of kun je iemand helpen die in een patiënten-Facebookgroep om raad vraagt. Het Nationale Ouderenfonds zoekt vrijwilligers om met ouderen te bellen, zodat je vanaf je eigen huis en zelfs vanaf je bed vrijwilligerswerk kunt doen.

Eenzaamheid is helaas niet altijd op te lossen. Soms is het te verminderen. Ook kan het je doel zijn om te leren beter met eenzaamheidsgevoelens om te gaan. Je verwachtingen bepalen voor een deel je gevoelens van eenzaamheid. Mensen vergelijken hun eigen situatie vaak met die van anderen, met wat zij om zich heen zien. Soms helpt het je eigen verwachtingen van sociale contacten onder de loep te nemen en eens kritisch te kijken of je je de lat niet wat te hoog hebt gelegd.

Dit blog is een hoofdstuk uit mijn boek ‘Over leven met chronische pijn’
Nog veel meer tips en adviezen vind je in de andere 24 hoofdstukken van ‘OVER LEVEN MET CHRONISCHE PIJN’.
Maak met eenvoudige aanpassingen je leven binnen zes maanden weer leuk en zinvol, ondanks de pijn.

Hier lees je meer over dit boek.

Veel meer over chronische pijn en specifiek over relaties vind je ook in het boek  ‘Lieve Help!’ Hierin heel veel tips en adviezen, alle do’s en don’ts,  met betrekking tot het leven met chronische pijn, voor zowel de persoon met pijn, als ook voor de mensen om hem of haar heen. Het boek heeft sinds zijn verschijning alleen maar 5****** recensies gehad, zowel van pijnpatiënten en de mensen om hen heen, alsook van (pijn)artsen, psychologen en therapeuten. Lees meer over ‘Lieve Help’ hier. 

Meer blogs vind je hier

Ga ook eens naar de Besloten Facebook-groep; Chronische pijngroep Boek-en-steun, waar je met 4000 lotgenoten kunt chatten, vragen kunt stellen en steun kunt geven en krijgen.