Vertaald artikel uit de New York Times, 9 november 2021

Nieuwe wetenschap herschrijft het boek over chronische pijn – en kan behandeling toegankelijker maken.

door David Dobbs

Chronische pijn dat één op de vijf mensen treft, is zowel een van de duurste medische problemen ter wereld, als een van de meest mysterieuze.
In de afgelopen twee decennia hebben ontdekkingen over de cruciale rol die glia speelt – een reeks cellen van het zenuwstelsel waarvan ooit werd gedacht dat ze louter steun voor neuronen waren – de wetenschap van chronische pijn echter herschreven.

Wat zijn Gliacellen?
Naast zenuwcellen bevatten de hersenen ook andere cellen, de gliacellen. Gliacellen zijn cellen met een ondersteunende functie in de hersenen en worden ook wel steuncellen genoemd. Ze ruimen onder andere afgestorven zenuwcellen op en zorgen voor de stevigheid van de hersenen. De hersenen bevatten naar schatting negen keer zoveel gliacellen als zenuwcellen.

Van deze gliacellen is dus lang gedacht dat ze alleen ondersteuning boden voor zenuwcellen. De wetenschap richtte zich daarom vooral op de 86 miljard zenuwcellen in de hersenen. Maar nieuw onderzoek wijst op een veel belangrijkere rol voor de gliacellen bij het uitvoeren van hersenfuncties.

Deze bevindingen hebben patiënten en artsen een wetenschappelijke verklaring voor chronische pijn gegeven die voorheen ontbrak. Hierdoor begint deze opkomende wetenschap van chronische pijn de zorg te beïnvloeden – (nog) niet door nieuwe behandelingen te creëren, maar door chronische pijn echt te erkennen, zodat artsen deze serieuzer nemen.

Hoewel glia door het zenuwstelsel zijn verspreid en bijna de helft van zijn ruimte innemen, hebben ze lang veel minder wetenschappelijke aandacht gekregen dan neuronen, die het grootste deel van de signalering in de hersenen en het lichaam doen. Sommige soorten glia lijken op neuronen, met ruwweg zeesterachtige lichamen, terwijl andere eruit zien als structuren die zijn gebouwd met Erector-sets, hun lange, rechte structurele delen verbonden op knooppunten.

Toen het voor het eerst werd ontdekt in het midden van de 19e eeuw, werd gedacht dat glia – van het Griekse woord voor lijm – slechts bindweefsel was dat neuronen bij elkaar hield. Later werden ze omgedoopt tot het schoonmaakpersoneel van het zenuwstelsel, omdat bleek dat ze neuronen voedden, hun afval opruimden en hun doden weghaalden. In de jaren negentig werden ze vergeleken met secretariaatsmedewerkers toen werd ontdekt dat ze ook neuronen helpen met communiceren. Onderzoek van de afgelopen 20 jaar heeft echter aangetoond dat glia niet alleen neuronale activiteit, zoals pijnsignalen, ondersteunen en erop reageren – maar deze vaak ook aansturen, met enorme gevolgen voor chronische pijn.

Als je dit voor het eerst hoort en je bent een van de meer dan een miljard mensen op aarde die lijden aan chronische pijn (d.w.z. pijn die langer dan drie tot zes maanden aanhoudt zonder duidelijke oorzaak of onafhankelijk is geworden van de verwonding of ziekte die het veroorzaakte), zou je in de verleiding kunnen komen om te zeggen dat je glia hun pijnbestrijdingswerk verknoeien.

En je zou gelijk hebben. Want bij chronische pijn geloven onderzoekers nu dat glia een gezond pijnnetwerk in een ontregelde toestand drijven, waardoor valse en destructieve pijnsignalen worden verzonden die nooit meer op houden. Pijn wordt dan geen waarschuwing voor schade, maar de herkomst ervan; geen symptoom, maar, zoals Stanford-pijnonderzoeker Elliot Krane het zegt, “zijn eigen ziekte.”

Hoe het pijnsysteem werkt – en misgaat.

Het pijnsysteem werkt over het algemeen in drie verschillende fasen

Ten eerste, wanneer een verwonding of aandoening schade veroorzaakt – laten we zeggen dat je net een hete pan hebt aangeraakt – voelen lange zenuwvezels in je vinger de schade en sturen ze een pijnbericht naar je hersenen.
In de tweede fase komen die signalen je wervelkolom binnen en springen, in een overdracht die wordt gecontroleerd en soms aangepast door nabijgelegen glia, naar andere neuronen in het ruggenmerg.
Ten slotte, in de derde fase van dit alarmsysteem, brengen die ruggenmergneuronen de signalen naar een plek in je hersenschors die in verbinding staat met je vingertop en creëren ze het gevoel van brandende pijn. Jij vloekt.

Het eerste deel van dit alarmsysteem – dat het pijnsignaal naar het centrale zenuwstelsel brengt – draait grotendeels op een zeer efficiënte automatische piloot. De belangrijkste spelers zijn de lange pijngevoelige neuronen die van vinger naar ruggenmerg lopen en snel een reflex activeren waardoor je je hand terugtrekt.

In fase twee, wanneer deze signalen de hersenen en het ruggenmerg naderen, gaat het soms fout. Het is hier, bij de overdracht van het perifere naar het centrale zenuwstelsel, dat een overdaad aan glia de pijnsignalen zwaar reguleert door bijvoorbeeld hun intensiteit of duur te versterken of te verminderen. En hier kunnen dingen misgaan en daardoor chronische pijn veroorzaken. Zoals een stortvloed van recent onderzoek heeft aangetoond, ontwikkelt chronische pijn zich omdat de glia het pijnsysteem versnellen tot een eindeloze ontstekingslus die de zenuwen ertoe aanzet een eeuwigdurend pijnalarm te genereren.

Het is nog steeds niet precies duidelijk hoe of waarom dit gliale wanbeheer zich ontwikkelt. Het kan ontstaan ​​na een blessure of schijnbaar uit het niets. Pijn van een -of zelfs meerdere- verwondingen, zoals bij een auto-ongeluk, duurt gewoonlijk dagen of weken en neemt dan af tot je beter bent. Maar soms zet het regulerende systeem van de glia de pijnsignalen voort nadat het weefsel is genezen. Deze kunnen zich zelfs uitbreiden naar andere gebieden, waardoor nog meer pijn ontstaat.

Gliacellen kunnen een flinke puinhoop creëren, die uit gepluisd  moet worden.

In theorie zou het identificeren van glia als de boosdoeners van chronische pijn het gemakkelijker moeten maken om een ​​oplossing te vinden. Helaas is dat niet zo, althans nóg niet. Je kunt glia niet zomaar uitschakelen – ze zijn te belangrijk – en de huidige pijnstillers helpen niet omdat ze zich richten op neuronen, niet op glia.

Pijnstillers helpen niet omdat ze zich richten op neuronen, niet op glia.

En glia zijn belachelijk veelzijdig. Ze verzenden informatie via tientallen communicatieroutes. “Vrijwel elke manier waarop neuronen communiceren”, zegt Doug Fields, een glia-onderzoeker bij de National Institutes of Health, “gebruikt ook glia.” In een vriendelijkere wereld zouden deze routes doelen bieden voor medicijnen of andere behandelingen. Maar in de hopeloos ingewikkelde systemen waarin glia werkt, zijn die doelen tot nu toe vruchteloos gebleken. Er is nog geen enkele behandeling van de bank tot aan het bed gekomen.

Dit zou ons niet moeten verbazen, zei Dr. Fields: “Neurowetenschappers bestuderen al meer dan een eeuw neuronen, maar met glia hebben ze een grote inhaalslag te maken”.

David Clark, een Stanford pijnonderzoeker en clinicus in het Palo Alto Veteran’s Affairs ziekenhuis, vermoedde dat een deel van het probleem ligt in de ingebouwde redundantie (meer dan strikt noodzakelijk, red.) van het pijnsysteem. Glia lijkt zoveel manieren te hebben om pijnsignalen door te geven dat zelfs als een behandeling er eentje blokkeert, ze snel een andere vinden. Dr. Clark gelooft dat om dit enorme systeem van gliale regulatie te slim af te zijn, nieuwe strategieën nodig kunnen zijn.

“Dit gaat geen doelwit bieden dat je zomaar kunt raken met een medicijn of een genetische switch. Wellicht moeten we hier iets totaal nieuws voor uitdokteren, zoals uitzoeken hoe je een hele familie van genen op een cruciale plek kunt uitschakelen”, zei Dr. Clark.

Je pijn heeft een oorzaak!

Het besef van de afgelopen 20 jaar dat glia aan chronische pijn ten grondslag ligt, geeft op twee manieren troost. Ten eerste hebben wetenschappers nu tenminste een idee waar ze een oplossing kunnen zoeken – bij de glia. Ze hebben nog geen gemakkelijk detecteerbare biomarkers gevonden die bij een levend persoon kunnen aantonen dat glia (of andere elementen) chronische pijn veroorzaken. Maar de onderliggende wetenschap is stevig en groeit gestaag.

Voor pijnlijders is dit een welkome bevestiging van hun werkelijkheid. “Dit te weten”, zei Cindy Steinberg, de nationale directeur van beleid en belangenbehartiging bij de U.S. Pain Foundation, en zelf een chronische pijnpatiënt, “is enorm belangrijk voor degenen onder ons die aan chronische pijn lijden.” In een lotgenotengroep voor chronische pijn zei mevrouw Steinberg dat mensen het een enorme bevestiging vinden om te leren dat er een duidelijke biologie ten grondslag ligt aan hun pijn. Het bevestigt wat ze al lang weten, maar vaak in twijfel worden getrokken door artsen en vrienden: dat hun pijn net zo echt is als alle andere.

Voor pijnpatiënten is er een duidelijke biologische oorzaak voor hun pijn. Het bevestigt wat ze al lang weten, maar vaak in twijfel worden getrokken door artsen, familie en vrienden: dat hun pijn net zo echt is als alle andere.

Nog een interessant artikel over de nieuwste bevindingen in de studie naar chronische pijn:

https://www.winnock.nl/chronische-pijn-het-zit-soms-letterlijk-tussen-de-oren/

Veel meer over het leven met chronische pijn vind je in de boeken  ‘Lieve Help! Steunen en gesteund worden bij chronische pijn en ander onzichtbaar leed’’ en ‘Over leven met chronische pijn’.

In beide boeken vind je heel veel tips en adviezen, alle do’s en don’ts,  met betrekking tot het leven met chronische pijn, voor zowel de persoon met pijn, als ook voor de mensen om hem of haar heen.  Beide boeken hebben sinds hun verschijning alleen maar 5****** recensies gehad, zowel van honderden pijnpatiënten en de mensen om hen heen, alsook van vele (pijn)artsen, psychologen en therapeuten.Lees meer over ‘Lieve Help’ en ‘Over leven met chronische pijn’.

Vond je dit blog interessant, leuk, waardevol? Dan zou ik het heel erg leuk vinden wanneer je dit zou willen delen op social media of via de mail. Helemaal onderaan deze pagina vind je de mogelijkheden. Ook aanvullingen en andere reacties onder dit blog worden ontzettend gewaardeerd.

De inhoud van mijn blogs mag niet beschouwd worden als een medisch advies, diagnose of behandeling. Het is alleen bedoeld als informatie en geeft slechts mijn mening weer.

Wil je dit blogartikel delen of gebruiken in een tijdschrift, nieuwsbrief of website? Dat is prima, zolang je de volgende zin en een werkende link naar mijn website (www.boek-en-steun.nl) plaatst:
“Door Anna Raymann, auteur van: “Lieve help!  en ‘Over leven met chronische pijn‘

Meer blogs vind je hier

Ga eens naar de Besloten Facebook-groep; Chronische pijngroep Boek-en-steun, meer wat voor jou, waar je met bijna 4000 lotgenoten kunt chatten, vragen kunt stellen en steun kunt geven en krijgen.