Wattenhoofd of mist in je brein

Veel mensen die aanhoudende pijn hebben, zullen het fenomeen hersenmist herkennen. Ze krijgen dat als een soort ongewenste ‘bonus’ bij hun pijn cadeau. Die hersenmist is een van de bekende symptomen van fibromyalgie, maar bijna iedereen met chronische pijn heeft er zo nu en dan, regelmatig of altijd last van. Zo’n wattenhoofd kan je dagen extra moeilijk en vervelend maken. Misschien heb je er nog niet eerder een naam aan gegeven, maar herken je het volgende wel:

‘Wat kwam ik hier nu ook alweer doen?’
‘Wat heeft mijn vriendin mij eigenlijk net verteld?’
‘Wat heb ik zojuist gelezen?’
‘Heb ik mijn pillen nu al genomen of niet?’

Komt dit steeds vaker voor sinds je chronische pijn hebt? Denk je af en toe dat je aan het dementeren bent? Kun je soms je plannen voor de dag helemaal niet uitvoeren, omdat je je totaal niet kunt focussen, hoe je ook je best doet? Dan heb jij ook last van een wattenhoofd of hersenmist. Het lijkt dan alsof er een lagedrukgebied met mist en bewolking zich in je brein heeft vastgezet.

Pijn is als een kind dat continu in je oor blèrt
Om te beginnen kan dit probleem als een bijwerking van je medicijnen optreden. Het kan ook komen door slaapgebrek. Vaak is het echter gewoon een gevolg van zoveel pijn in je lijf dat je je niet meer kunt concentreren. Want pijn is als een kind dat continu in je oor blèrt. Als een inbraakalarm dat maar blíjft loeien. Logisch dat je je niet meer goed kunt focussen op je vriendin die een lang verhaal vertelt, op de cijfertjes op je beeldscherm, of op de volgorde van ingrediënten bij het klaarmaken van een ingewikkeld recept.

Gelukkig kun je er zelf het een en ander aan doen om er minder last van te hebben en daarnaast leren om er beter mee om te gaan.

Door medicijnen
Als de sufheid een gevolg is van je medicijnen, wordt deze ongewenste bijwerking wellicht minder wanneer je ze langer gebruikt. Ook kun je je arts om een ander middel vragen, dat voor jou minder bijwerkingen heeft. Meestal kun je echter niet veel doen aan dat mistige gevoel in je hoofd en blijft het lastig om je te concentreren op de taken van de dag.

Hersenmist als bonus bij je pijn: wat kun je doen?
Gelukkig zijn er wel wat trucs die je helpen om beter te functioneren, ondanks die mist.

Maak jezelf niet onnodig ongerust
Je bent echt niet dement aan het worden. Soms denkt iemand dat hij al beginnende Alzheimer heeft. Maar hersenmist is heel wat anders en heeft niks te maken met dementie of Alzheimer. Als jij niet meer precies weet wat ik je net verteld hebt, is dat heel wat anders dan wanneer je niet meer weet wie ik ben.
Ruim je huis op en hóud het opgeruimd!
Wanneer je huis helemaal vol staat met spullen dan heb je:
– minder overzicht
– meer tijd nodig om alles opgeruimd en netjes te houden
– meer tijd nodig om alles schoon te houden
– meer tijd nodig om iets te vinden
– meer onrust in je hoofd
Behalve dat het je dus meer tijd en energie kost, verergert het je hersenmist beslist. Je zult elke dag opnieuw nóg langer bezig zijn met je sleutels te zoeken – vooral wanneer je ze die dag eens níet in de koelkast terugvindt 😉 – je kleding voor de dag te selecteren, of de krant die je nog níet gelezen hebt terug te vinden.Ik snap dat het voor een pijnpatiënt moeilijk is om op te ruimen. Je wilt het misschien best wel, maar je ziet enorm tegen zo’n megaklus op. Dat is logisch. Besef echter dat alleen al het opruimen van één plank in je kast, of één laatje per dag of zelfs per week, al zin heeft. Mits je de volgende dag of week verdergaat, om zo de belangrijkste knelpunten een voor een op te ruimen. Maak foto’s van dingen die je alleen bewaart om sentimentele redenen, en neem er dan afscheid van.

Het zou helemaal fantastisch zijn wanneer je een aantal Lieve Helpers kunt charteren om je te komen helpen. Zij zijn vaak niet alleen kordater met besluiten over weggooien, omdat ze niet gehinderd worden door de sentimenten die voor jou aan die spullen verbonden zijn, maar ze kunnen bovendien meteen vuilniszakken weggooien, en afgedankte spullen naar het milieupark of de kringloop brengen.

Opruimen en ontspullen
Lees ter inspiratie het boek van Marie Kondo, de Japanse opruimcoach, of bekijk haar filmpjes op YouTube. Ik moet echt zeggen dat opruimen en ‘ontspullen’ mij heel veel gemoedsrust heeft gegeven, mij elke dag weer tijd bespaart en veel rust in mijn hoofd geeft. Ik las Kondo’s boek en kreeg hulp van goede vrienden, die heel doortastend waren met het wegdoen van dingen zoals kastjes en glazen. Zoals het honderd jaar oude kastje van mijn tante Lies, waaraan ik zo gehecht was. Ik stond er bijna bij te huilen, maar inmiddels ben ik hartstikke blij dat ik van al die oude meuk verlost ben!
[einde kader]
Vertrouw niet volledig op je eigen brein
Heb jij nergens last van, denk je? Beschouw jij jezelf als een intelligent persoon, die zich prima kan concentreren en wiens hersens perfect werken, ook als je veel pijn hebt? Vergeet het maar! Ook ik dacht vaak zeker te weten dat ik iets goed onthouden had. Zoals toen mijn broer mij laatst wees op het feit dat ik een hoger bedrag aan hem terugvroeg dan afgesproken, en ik zo zeker van mijn zaak was dat ik hem zonder een moment van twijfel mailde: ‘nee hoor, het klopt wel. Kijk er maar oude mails op na’. Waarop hij mij weer mailde met het ingekopieerde bericht waaruit bleek dat hij gelijk had. Met het schaamrood op de kaken bekende ik dat. Omdat dit soort situaties vaker voorkwamen houd ik er tegenwoordig wel degelijk rekening mee dat ik mijn brein blijkbaar niet meer 100% kan vertrouwen. Ook jij hebt gegarandeerd van die dagen dat je je echt niet kunt verlaten op je grijze massa bovenin. Maak dus aantekeningen, leg lijstjes aan, en houd je agenda up-to-date.
Denk aan vitamines en supplementen
Als je toch bij de dokter bent, vraag dan eens of hij of zij nog tips heeft om de mist te verminderen. Vitamines worden bijvoorbeeld minder goed opgenomen wanneer je ouder wordt. Vaak treedt een tekort aan vitamine B-complex op wanneer je boven de vijftig bent. Daarnaast kunnen sommige supplementen zoals magnesium, ijzer, jodium en zink vaak goede resultaten geven bij een mistig brein. Ook zwarte en groene thee, vanwege de l-theanine die erin zit, en de omega 3-vetzuren in verse vis, kunnen eraan bijdragen dat je je beter kunt focussen. Drink ten slotte veel water. Dat is voor bijna alles goed, ook voor je concentratie.
Vermijd cafeïne
Koffie, een colaatje – je denkt misschien dat het helpt wanneer je suf bent. Het lijkt weliswaar dat je even wat wakkerder bent, maar toch komt de dip die erop volgt sneller, en ben je uiteindelijk nog slechter af. Ook kan de cafeïne de hoeveelheid gedachten die door je hoofd flitsen groter maken, en dat is ook niet echt bevorderlijk voor een helder hoofd.
Onthoud het met post-its
Wellicht zo simpel dat je er nog niet eens aan had gedacht, maar de bekende felgekleurde plakbriefjes kunnen vaak een uitkomst zijn. Plak ze op je voordeur, je koelkast, je computer of je spiegel, waar je dan ook maar gemakkelijk herinnerd kunt worden aan een afspraak, iets wat je moet meenemen, iemand die je moet bellen en ga zo maar door. Zolang je niet je hele huis volhangt en oude briefjes niet vergeet weg te halen, kan het echt goed werken om simpele zaken te onthouden.
Maak lijstjes!
Iedereen kent wel het boodschappenlijstje. Maar aan zo’n lijstje kan nog veel geperfectioneerd worden. Je kunt je lijst bijvoorbeeld indelen op de verschillende groepen en de indeling in de winkel. Bij Albert Heijn zit dat zelfs in hun app. Je maakt je lijstje en Appie maakt automatisch de beste loopvolgorde voor de winkel van jouw keuze.

Weet wat je koopt
Zelf heb ik een overzicht gemaakt van alle producten die ik gebruik, al is het maar heel af en toe. Alles is gerubriceerd per groep en per winkel, dus de supermarkt, de drogist, de HEMA, et cetera. Dat overzicht staat in mijn computer, zodat ik het naar behoefte kan aanvullen. Ik heb altijd een paar uitgeprinte exemplaren klaarliggen. Wanneer ik dan mijn boodschappenlijstje moet gaan maken, voor mezelf of voor diegene die de boodschappen gaat doen, hoef ik die lijst maar langs te lopen en vergeet ik op die manier niks meer. Echt ideaal. Het is één keer een investering van tijd, maar je kunt er zo lang over doen als je wilt en hem steeds verder aanvullen tot hij min of meer compleet en perfect is. Nu bespaart het me elke keer een hoop tijd, en ik vergeet zelden meer iets.
[einde kader]

Natuurlijk zijn er lijsten te maken voor alles. Er zijn ook allerlei handige apps voor. Maak een lijstje van de dingen die je aan je arts wilt vragen. Een lijst van klusjes die gedaan moeten worden of vrienden die je weer eens moet bellen. Sommige mensen maken zelfs een lijstje van al hun lijstjes!

Tegenwoordig zijn de ingenieuze zogeheten bullet journals ofwel BuJo’s erg hip. Het is een kruising tussen een agenda, dagboek en notitieboekje. Zoek er maar eens naar via Google of op Instagram of Pinterest. Je kunt er naast je agenda en to-do-lijstjes ook je doelstellingen voor de dag, week of maand in bijhouden, of er een pijndagboek in integreren. Je kunt een kant-en-klare BuJo kopen (bijvoorbeeld van Leuchtturm) of er zelf een aanmaken in een gewoon notitieschrift. Een BuJo is ook perfect om je nieuwe doelen in op te schrijven én je schema voor de manier waarop je die doelen wilt gaan bereiken.

Gebruik een pillendoosje voor je medicatie
Voor je medicijnen is een eenvoudig pillendoosje van de apotheek of het Kruidvat vaak al de oplossing. Je maakt zo’n doos een keer per week klaar, uiteraard wel op een helder moment. Als je dit elke week doet, kun je medicijnen niet meer vergeten en altijd gemakkelijk zien of je ze al wel of nog niet genomen hebt. Je kunt er op je telefoon ook de app Medisafe voor gebruiken.

Verbeter je slaap
Het probleem met een mistig hoofd is dat het erger wordt wanneer je moe en afgedraaid bent. Erg genoeg is een slechte slaap vaak een gevolg van veel pijn. Maar doe je best om, zoveel als je kunt, ’s nachts te ontspannen. Lees in hoofdstuk 5 wat je eraan kunt doen om je slaap te verbeteren.
Maak de ruimte waarin je verblijft niet te warm
Hoewel het voor je lijf waarschijnlijk prettig is om in een lekker warme kamer te verblijven, geldt voor een helder hoofd vaak: ‘hoe koeler hoe beter’. Probeer daarom voor bezigheden waarvoor je alert moet zijn de temperatuur van de ruimte zo laag als je lichaam het toestaat te houden.
Zorg voor meer zuurstof in je hoofd
Oefeningen doen en bewegen doet de bloedsomloop toenemen, en zal daarmee ook meer zuurstof naar je hersens brengen. Ik weet ook wel dat er dagen zijn dat je niet eens in staat bent om te douchen, laat staan om buiten te gaan wandelen. Probeer op die dagen toch op zijn minst een paar keer even op je balkon of in de tuin te gaan zitten en rustig en diep in en uit te ademen. Als zelfs dat niet lukt, gooi dan een raam open. Het helpt echt, je zult merken dat je je daarna beter kunt concentreren.
Ontdek wat de triggers zijn voor jouw hersenmist
Je hebt vast niet elke dag evenveel watten in je hoofd. Het is dus een goede zaak om uit te zoeken onder welke omstandigheden de watten je hoofd vullen. Houd daartoe in een dagboekje bij wanneer de mist het dichtst is en wat je daarvóór hebt gedaan. Al snel zal je daar waarschijnlijk een patroon in ontdekken.
Een belangrijke en bekende prikkel is stress. Ook wanneer je de dag van tevoren te veel gedaan hebt, kan dat een aanleiding voor hersenmist zijn. Misschien hebben bepaalde activiteiten bij jou altijd een concentratiestoornis tot gevolg. Kennis is macht, dus als je weet wat bij jou de prikkelende factoren zijn, kun je daar beter rekening mee houden. Wanneer je de oorzaak kent ben je ook minder gefrustreerd erdoor.
Verminder de hoeveelheid prikkels van buitenaf
Als jij een groot deel van de dag de tv en pc hebt aanstaan, als je telefoon regelmatig piept, als je partner en je kinderen om en langs je heen bewegen en tegen jou en elkaar aan praten, dan is de kans groot dat de hoeveelheid prikkels jouw grenzen ver overstijgt. De mist in je hoofd zal hierdoor flink toenemen. Probeer eens op de dagen dat je veel moeite hebt om je te focussen, alle media uit te zetten (ik probeer dat ook weleens met mijn huisgenoten, maar dat lukt meestal niet ;-). Alleen je telefoon, tv en computer uitschakelen, helpt al om een helderder hoofd te krijgen.
Verlaag je stressniveau met friemelspeelgoed
Er is een heel leuke, kleine, goedkope gadget in de handel die je stresslevel verlaagt en je concentratie en focus kan bevorderen. Ik heb het over fidgets, het friemelspeelgoed voor volwassenen. Als jij iemand bent die zijn spanningen afreageert door regelmatig met zijn vingers op tafel te trommelen, met zijn voet of knie op en neer te wippen, of door eindeloos met een balpen te klikken – en dat dikwijls tot grote ergernis van de mensen om je heen – dan is een fidget voor jou de oplossing. Er zijn friemelkubussen, -spinners, -tangles, -thinkets, en zelfs -ringen en -halskettingen. Kortom voor elk wat wils en ze zijn al te koop vanaf vijf euro.
Bereid je voor
Als je iets voor de boeg hebt waarvoor je helder wilt zijn, zoals een belangrijk gesprek, bereid je dan voor. Het is de bedoeling dat je tot rust komt en ontspant. Zoek daartoe een rustige plek op in huis zonder tv of telefoon, neem een gemakkelijke houding aan, liefst liggend, en ontspan je door bijvoorbeeld naar rustige muziek te luisteren of iets met je handen te doen, zoals tekenen of schilderen.
Vergeet multitasking
Je bent toevallig een vrouw en daarom kun je best meerdere dingen tegelijk doen? Vergeet het maar! Ook al denken vrouwen, meer dan mannen, met twee of meer dingen tegelijk bezig te kunnen zijn: onderzoek heeft uitgewezen dat vrouwen die taken dan toch niet zo goed uitvoeren als ze zelf denken. Multitasking is sowieso al lang achterhaald en met een mistig hoofd kun je het helemaal wel schudden. Als je meerdere dingen tegelijk doet, doe je ze allemaal minder goed. Doe dus nog maar een ding tegelijk en focus je daar voor 100% op. Met watten in je hoofd is dat al lastig genoeg. Als de taak die je voor de boeg hebt erg groot is, is het een goed idee om deze in kleinere stukken te verdelen, en dan ook vooral de tijd nemen om deze onderdelen een voor een af te werken.
Werk niet harder, maar slimmer!
Als je nog werkt en vaak in vergaderingen zit, kun je bijvoorbeeld overwegen een echo smartpen aan te schaffen: een pen die je kunt aansluiten op je computer, en die geschreven tekst kan omzetten in digitale tekst en audio. De app Braintoss is erg handig, ook als je niet werkt, om een gedachte of iets anders dat je niet wilt vergeten, in te spreken. Dat wordt dan later als geschreven tekst naar je toe gemaild. Andere handige apps voor dit doel zijn Evernote en Todoist. Als je dit allemaal te modern vindt is er natuurlijk ook niks mis met een opschrijfboekje dat je altijd bij je hebt.

Spraakbesturing
We staan aan de vooravond van een nieuwe tijd. Door alle tips heen kan de voortschrijdende technologie je helpen om dagen met veel hersenmist makkelijker te maken. Aparte vermelding verdienen slimme apparaten die werken met spraakherkenning. Nu al staat er in de huizen van de early adopters een HomePod van Apple of de Google Home: speakers die je met je stem bestuurt. Straks zullen we allemaal zo’n toren in onze huiskamer hebben staan, die dan ook nog eens veel meer zal kunnen dan nu al het geval is. De ontwikkelingen gaan steeds sneller en vooral voor mensen met veel pijn en beperkingen zullen deze slimme apparaten heel veel hulp gaan bieden.

Wat slimme speakers nu al voor jou kunnen doen:

Bijhouden wanneer je je medicijnen moet innemen, en je waarschuwen.
Je boodschappenlijstje opstellen. Wanneer je constateert dat je iets nodig hebt, hoef je het niet te onthouden of pen en papier te gaan zoeken, want je roept het gewoon naar Alexa, Siri of Google, en het wordt genoteerd. In de toekomst gaat dat verzoek zelfs rechtstreeks naar jouw favoriete supermarkt, en wordt het product dat jij nodig hebt ook nog eens automatisch thuisbezorgd.
Jou vertellen wanneer het tijd is om je klaar te gaan maken voor je doktersafspraak of je kind van de training te gaan ophalen.
Jou voorlezen uit het boek waarin je bezig bent, wanneer je niet de puf hebt om zelf te lezen.
Jou laten lachen wanneer je somber bent, door grapjes te vertellen.
Jou helpen met mediteren.
Maaltijden bestellen wanneer je zelf niet kunt of wilt koken. Helaas kunnen ze nog niet je eten op bed serveren, maar zover komt het vast ook nog wel.
Een spelletje met je doen.
Een beweeg- of oefensessie met je doen, helemaal instelbaar naar tijd en jouw niveau.
Je lampen aan en uit doen.
Vragen wie er voor de voordeur staat en zo nodig de deur opendoen.
Je verwarming bedienen.
De gordijnen open- en dichtdoen.
Vertellen of je een jas aan moet wanneer je naar buiten gaat.
Je robotstofzuiger aanzetten.
De gewenste radio- of tv-zender voor je aanzetten.
Antwoorden op allerlei vragen geven.
In de toekomst nog veel meer…

Misschien vind je het allemaal nog eng en nergens voor nodig. Maar weet je nog dat we de mobiele telefoon in eerste instantie ook maar onzin vonden? Wie wilde er nu overal en altijd bereikbaar zijn? Laat staan dat we ons er destijds een voorstelling van konden maken wat we nu allemaal met onze smartphone kunnen doen. Maar toch is het inmiddels zelfs zo dat de meesten van ons nauwelijks meer zonder kunnen.

Ik denk oprecht dat deze speakers ons leven met pijn nu al gemakkelijker kunnen maken. In de toekomst zullen ze zelfs onmisbaar worden. Evenals onze huisrobot, die ons huis schoonhoudt en voor ons kookt. De vooruitgang houd je niet tegen.

Probeer, zolang je nog geen Alexa naast je bed hebt staan, zelf oplossingen te verzinnen en hulpmiddelen te vinden om je leven wat gemakkelijker te maken. Niet voor een ander, maar voor jezelf. Omdat het je energie oplevert voor leuke dingen, voor je familie en vrienden, en voor je hobby’s. Zodat je, wanneer je een goede dag hebt, niet hoeft te gaan opruimen en schoonmaken, maar een leuke afspraak met vrienden kunt maken.

Nog veel meer over het leven met pijn lees je in mijn boek:

‘OVER LEVEN MET CHRONISCHE PIJN’.
Maak met eenvoudige aanpassingen je leven binnen zes maanden weer leuk en zinvol, ondanks de pijn.

Hier lees je meer over dit boek.

Veel meer over chronische pijn en relaties vind je ook in het boek ‘Lieve Help!’
Hierin heel veel tips en adviezen, alle do’s en don’ts, met betrekking tot het leven met chronische pijn, voor zowel de persoon met pijn, als ook voor de mensen om hem of haar heen.
Het boek heeft sinds zijn verschijning alleen maar 5****** recensies gehad, zowel van pijnpatiënten en de mensen om hen heen, alsook van (pijn)artsen, psychologen en therapeuten.
Lees meer over ‘Lieve Help’ hier.

Meer blogs vind je hier

In de Besloten Facebook-groep; Chronische pijngroep Boek-en-steun, kun je met bijna 4000 lotgenoten chatten, vragen stellen en steun geven en krijgen.