Schuldgevoelens en zelfstandige kinderen

Kinderen gelukkig, ouders gelukkig!
Het is moeilijk om zelf gelukkig te zijn wanneer je kind ongelukkig is. Het is daarom ook niet alleen voor hen, maar ook voor jouw eigen welzijn heel belangrijk dat je kinderen goed in hun vel zitten. Helaas is het zo dat je pijn, behalve op jou en je partner, ook veel invloed heeft op je kinderen, ze­ker zo lang ze nog thuis wonen. Kinderen worden hoe dan ook beïnvloed door de ziekte van een ouder.

Toch kun je er zelf heel veel aan doen om ervoor te zorgen dat de negatieve invloed van de pijn op je gezin niet al te groot wordt. Zeker in het begin is dat moeilijk, omdat je waarschijnlijk nog volop in je eigen rouwproces zit. Het geluk van je kind staat echter vast en zeker, net als voor alle ouders, ook voor jou voor­op. Zet dus in zijn belang je eigen sores af en toe opzij en investeer juist nu bewust in een goede relatie. Onderschat niet hoe belangrijk dit is en neem goede maatregelen. Toch moet je jezelf ook weer niet te streng aanpakken, omdat je bang bent dat je kinderen ernstig tekortkomen door jouw ziekte. Dat valt namelijk best mee wanneer je de adviezen in dit hoofdstuk opvolgt.

Zorgen
Realiseer je dat kinderen heel flexibel zijn en zich gemakkelijk aan de omstandigheden aanpassen. Kleine kinderen zullen zelfs denken dat iedereen een pappa of mamma heeft die vaak op bed ligt, zo normaal vinden ze het, want ze weten niet beter. Het belangrijkste is dat je je kind warmte, geborgenheid en aandacht geeft en dat kan iedereen met chronische pijn!
Toch voel jij je misschien vaak schuldig, omdat je denkt dat je niet de ouder kunt zijn die je zou willen zijn. Je bent bang dat je je kind te veel leuke dingen moet ontzeggen en je baalt dat je vaak niet mee kunt naar zijn wedstrijd of uitvoering. Kortom, je voelt je keer op keer tekortschieten. Hoe kun je leren hier beter mee te dealen?

Een zware baan
Het elke dag bezig zijn met omgaan met je pijn, op een zo goed mogelijke manier functioneren en daarnaast nog opgroeiende kinderen hebben, die je moet verzorgen en opvoeden, dat is een hell of a job! Laten we eerlijk zijn, ‘chronische-pijn-moeder’ zijn is waarschijnlijk de zwaarste baan die je ooit in je leven zult hebben. En zelfs als je kind of kinderen al zelfstandig en het huis uit zijn, moet en wil je er nog steeds voor hen zijn en voor je eventuele kleinkinderen. Want ben je eenmaal moeder, dan blijf je dat je hele leven.

Oneerlijk
Ik weet dat er dagen zijn dat alles zo oneerlijk lijkt. Als je naar je vriendinnen of andere moeders van school kijkt die vol energie de leukste projecten met hun kind doen. Die als vrijwilliger op school werken, die slaapfeestjes met twaalf kinderen thuis organiseren, die hun kind op actieve vakanties meenemen, en er daarnaast soms ook nog eens een fantastische carrière op na houden. Terwijl jij al de grootste moeite hebt om jezelf alleen maar gedoucht en aangekleed te krijgen. En al heb jij daar ook niet voor gekozen, je blijft toch steeds maar met die ongelijkheid geconfronteerd worden.

Je leest hun enthousiaste berichten op Facebook en als je dat al bewust vermijdt, dan hoor je het wel van je kinderen. Die kunnen niet wachten om meteen als ze uit school komen jou te vertellen wat voor geweldige dingen hun vriendjes en vriendinnetjes mee hebben gemaakt. ‘De moeder van Sem kan het toch ook, waarom kunnen wij dat niet mam?’. ‘Maar mamma, deze film hebben we al zo vaak gekeken, waarom kunnen wij niet naar… Ilse gaat elk weekend… het is niet eerlijk!’ Ja, je weet dat het niet eerlijk is. Daarom doe je elke dag weer je stinkende best. Je wilt er alles aan doen om je kind blij en gelukkig te maken.

Het schuldgevoel
Het moederschap in combinatie met het omgaan met chronische pijn is superzwaar, maar ik verzeker jou dat als jij je uiterste best doet, dat goed genoeg is. Hou ermee op om jezelf met andere moeders te vergelijken, het is geen wedstrijd! Wat goed is voor het gezin van die moeder van school, hoeft helemaal niet te werken voor het jouwe. Jij doet het op jóuw manier en jij mag trots zijn op jezelf. Je moet wel een heel sterke vrouw zijn, dat kan niet anders met die zware taken die jij moet zien te vervullen. Misschien besef je dat zelf niet altijd en begrijpt niet iedereen dat. Maar jij hebt alles voor je kinderen over, zelfs al moet je doorgaan totdat je volkomen uitgeput bent.

Vraag om hulp
Het is daarom de hoogste tijd dat jij hulptroepen inschakelt en al ben je wellicht te trots om hulp te vragen, doe het toch maar. Sta jezelf toe om je rust te nemen. Het is niet erg als de was een dagje langer blijft liggen, of dat je alweer een grote bak lasagne van de Aldi in de oven stopt omdat je geen energie meer hebt om te koken. Want weet je, dat geeft niet, je kinderen houden daar niks aan over en het komt allemaal wel goed op den duur. Zolang jij maar heel veel van ze houdt en ze dat ook regelmatig vertelt.

Aanmoediging
Alle moeders hebben zo nu en dan wat aanmoediging en bevestiging nodig, maar moeders met chronische pijn helemaal. Daarom moet je jezelf eigenlijk elke avond bedanken voor het feit dat je die dag weer je stinkende best hebt gedaan. Je dag is misschien niet zo gelopen als je had gepland, en misschien ben je weer een belofte aan je kind niet nagekomen, maar je kinderen weten dat je van hen houdt en zij houden ook van jou! En in wat voor situatie kinderen ook opgroeien: het komt toch neer op liefde.

Liefde
Kinderen onthouden echt niet precies alles wat je voor ze hebt gedaan, maar ze zullen zich wel herinneren dat ze liefde van je kregen. En als ze volwassen zijn, en misschien zelf kinderen krijgen, zullen ze zich waarschijnlijk afvragen hoe jij dat vroeger in hemelsnaam allemaal deed, in combinatie met je altijd aanwezige pijn. Hou er daarom mee op om je steeds af te vragen of je het wel goed doet. Vergelijk jezelf niet langer met die fysiek gezonde moeders, en houd gewoon van je kinderen. Want dat is het allerbelangrijkste!

Enkele belangrijke handvatten

• Leg uit wat er aan de hand is. Kinderen die niet op de hoogte zijn van wat er speelt, voelen heus wel aan dat er íets is, en halen zich dan de verschrikkelijkste dingen in het hoofd, zoals dat jullie gaan scheiden, dat jullie hen het huis uitdoen en laten adopteren, dat de zieke ouder doodgaat of dat het erfelijk is en zij het ook krijgen, enzovoort. Stel je kind dus gerust!
• Informeer je kind over de pijn of je ziekte, zo uitgebreid als hij met zijn leeftijd maar aan kan.
• Leer je kinderen zo vroeg mogelijk dingen als traplopen en zichzelf aankleden. Dat scheelt elke ochtend voor jou al een hoop fysieke inspanning.
• Probeer alternatieven te zoeken voor die dingen die jullie vanwege jouw pijn niet meer samen kunnen doen. Je kunt niet mee naar de voetbal- of turnwedstrijd, maar wel huiswerk uitleggen of overhoren. Je kunt kaart- of bordspelletjes met hen doen. Je kunt samen naar hun favoriete televisieprogramma kijken. Vaak vinden kinderen het zelfs al leuk wanneer jij toekijkt en verbaal meedoet wanneer zij aan jouw voeten op de grond aan het spelen zijn.
• Gebruik je fantasie. Afhankelijk van de leeftijd van je kind kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat er in de buurt van de bank of je bed een doos staat waar speeltjes en bijvoorbeeld knutselspullen in zitten. Noem het ‘de schatkist’, die alleen bij heel speciale gelegenheden – wanneer jij een pijndag hebt – open mag. Als je kind ouder is, kun je op een hevige pijndag samen een filmsessie houden, waarbij jullie speciaal voor die gelegenheid snackjes mogen eten in je slaapkamer. Die films zijn dan voor jou meteen ook een goede afleiding voor de pijn.
• Stimuleer je kind vragen te stellen. Dan weet je meteen wat er in zijn hoofd omgaat. Geef zo eerlijk mogelijk antwoord, afhankelijk van zijn leeftijd.
• Kinderen hebben mogelijk (té) grote illusies over een behandeling, operatie of therapie. Ze denken soms dat deze alle problemen gaat oplossen. Het is daarom goed om in dat geval van tevoren hun verwachtingen een beetje bij te sturen.
• Er zijn vaak wel alternatieven voor een activiteit te bedenken. Kun je niet mee naar de film, maak dan wat vaker gebruik van de vele thuisbioscoop-systemen zoals Pathé Thuis of Netflix.
• Vaak horen klasgenootjes of sportkameraadjes half-en-half dat een ouder chronisch ziek is en altijd pijn heeft, waardoor ze soms bang zijn om te komen spelen. Geef daarom vriendjes en vriendinnetjes uitleg en betrek ook hun ouders erbij. Of laat je kind een spreekbeurt houden zodat meteen de hele klas uitleg krijgt. Als het haalbaar is kun je daarbij nog een gastrol vervullen ook, waardoor je kind wellicht hartstikke trots is op een mamma-met-chronische-pijn.
• Blijf interesse in je kind tonen. Vraag niet alleen wat hij gedaan heeft, maar vraag ook naar zijn gevoelens. Praat er samen over.
• Probeer zoveel mogelijk structuur in het leven van het kind te handhaven. Behoud de regelmaat en bewaak de grenzen. Ook vanaf de ligbank kun je je kind op tijd naar bed sturen en zijn telefoon in beslag nemen wanneer hij daar te veel mee bezig is.
• Zorg ervoor dat het kind zijn school, hobby’s en vriendschappen kan onderhouden, ondanks dat hij misschien thuis moet inspringen. Als zijn school en sport daardoor toch in de knel komen, schakel dan hulp van buitenaf in.
• De negatieve herinneringen die kinderen later hebben zijn in de meeste gevallen het gevolg van jouw negatieve emoties die met de pijn gepaard gingen en niet van het ‘ziek-zijn’ op zich. Ze weten nog dat je vaak verdrietig of gefrustreerd was, maar ze zijn vergeten dat je niet bij die ene wedstrijd was. Ze onthouden wel dat je zo vaak boos was en dat zij niet begrepen waarom, maar zijn allang kwijt dat jij niet met ze ging winkelen. Dit is wellicht een goede les en eyeopener voor diegenen onder jullie die nog in deze fase van opgroeiende kinderen zitten. Probeer je negatieve gevoelens, zoals je boosheid of frustratie, in toom te houden in het bijzijn van de kinderen en mocht dat toch zo nu en dan fout gaan – je bent nu eenmaal geen heilige – leg het dan uit, verzeker hen dat het niet aan hen ligt en zeg dat het je spijt.
• Als je al met de gedachten rondloopt dat je je leven met zoveel pijn niet meer ziet zitten, en er het liefst een einde aan zou willen maken, deel dit dan nooit met je kinderen. Ook al denk je dat ze oud en wijs genoeg zijn om ermee om te gaan en zeg je erbij dat je natuurlijk zoiets nooit echt zult gaan doen: gewoon niet zeggen!
• Het áller-, állerbelangrijkste advies: laat je kinderen voelen en horen dat je, ongeacht je problemen, heel veel van hen houdt.

Gezinsbijeenkomsten

Plan af en toe een gezinsvergadering. Dit kun je doen op vaste tijdstippen – bijvoorbeeld elke eerste zondagavond van de maand – of wanneer je aanvoelt dat het nodig of gewenst is. Maak er een gezellig samenzijn van, bijvoorbeeld aan de eettafel of in de keuken, met chocolademelk en wat lekkers erbij. Kaarsjes aan, televisie en harde muziek uit, telefoons in een andere kamer. Ieder moet zich er fijn en veilig bij voelen. Laat iedereen aan tafel vertellen hoe ze vinden dat de dingen in huis en in het dagelijkse leven gaan. Laat ze hun zorgen uiten en zich uitspreken over waar volgens hen de problemen zitten. Probeer het ‘wij-gevoel’ te creëren: ‘Wij zijn een gezin, wij houden van elkaar en wij gaan samen dit probleem te lijf.’ Bedenk samen oplossingen en maak duidelijke afspraken over wie wat doet en evalueer die afspraken van tijd tot tijd. Laat ieder zijn woordje doen, en respecteer elkaars mening.

Reset
Het is vaak zo dat de plannen en toekomstdromen van een gezin, zowel voor de korte als de lange termijn, herzien moeten worden wanneer een van de ouders een chronische diagnose krijgt. De taken in huis moeten wellicht anders verdeeld worden en de verminderde financiële draagkracht kan grote consequenties hebben. Vakanties moeten misschien worden aangepast, verhuisplannen gaan op de schop of moeten juist gemaakt worden. Dit zijn bij uitstek onderwerpen voor de gezinsvergadering. Zeker als je kinderen wat ouder zijn is het belangrijk om ze te betrekken bij alternatieve plannen maken en nieuwe prioriteiten stellen voor het gezin.

Posttraumatische groei
Voel je niet schuldig over het effect op je kinderen, en word niet somber van de negatieve invloed die je ziekte op je kind kan hebben. Als je je best doet om een liefhebbende ouder te zijn, je kind kínd te laten zijn en eerlijk en open alles met hem te bespreken, dan treden ook positieve gevolgen op. Jullie gezinsband kan extra stevig en warm worden. Daarnaast kan je kind tot een sterker, zelfstandiger, meer meelevend en verantwoordelijker persoon uitgroeien. Het begrip ‘posttraumatische stress’ mag bekend zijn, maar er bestaat ook zeker zoiets als posttraumatische groei. Laat dat het doel zijn voor jouw gezin!

Dit blog komt uit ‘OVER LEVEN MET PIJN’.

In dit boek vind je nog 24 hoofdstukken vol met tips mbt je leven met pijn.
Maak met eenvoudige aanpassingen je leven binnen zes maanden weer leuk en zinvol, ondanks de pijn.

Klik op de titel: Over leven met pijn’ van Anna Raymann om het boek te bestellen