‘Natuurlijk niet’, zeg je nu logischerwijs verontwaardigd, ‘het is al ellendig genoeg, waarom zou ik het dan zelf nog erger gaan maken?’ Toch hebben veel mensen met aanhoudende pijn, ook ik, zich hier wel eens schuldig aan gemaakt. Neem daarom eens goed de overwegingen in dit hoofdstuk tot je, want onze beroemde filosoof Johan Cruijff zei het al: ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt!’

Heb jij langdurige pijn en heb jij jezelf deze vragen wel eens gesteld?

Waarom heb ik zo’n waardeloos lichaam dat mij steeds in de steek laat?
Waarom kunnen die stomme artsen mij niet beter maken? Een dokter hoort je toch gewoon te genezen, dus waarom ben ik dan nog steeds niet van die pijn af?
Waarom denken familie, vrienden en collega’s dat ik een aansteller ben, omdat mijn pijn maar niet over gaat?
Waarom ben ik zo’n nutteloos persoon, die steeds familie en vrienden in de steek moet laten, omdat ik nog maar zo weinig dingen kan?
Waarom behandelt het leven mij zo oneerlijk, zodat er van mijn plannen en dromen niks meer terechtkomt?

De lijst kan makkelijk nog wat langer worden gemaakt, maar laten we het nu maar even bij deze vijf vragen houden. Het is al meer dan genoeg om je zowel lichamelijk als geestelijk slechter te voelen wanneer je boos bent op jezelf, op anderen en op het leven in het algemeen – met daar bovenop het gevoel van slachtoffer te zijn in een oneerlijke wereld. Juist in jouw situatie is het heel belangrijk dat je lief bent voor jezelf en van jezelf houdt.

Het gevolg van die gedachtes
Daar komt ook nog eens bij dat je gedachtes in belangrijke mate bijdragen aan de conclusie van je brein of er gevaar dreigt of niet. Weet je dat dit soort gedachtes op zich zelfs al krachtig genoeg kunnen zijn om je chronische pijn in stand te houden? Als jij van die onnodige negatieve gedachtes creëert, zullen er nog veel meer en heviger pijnprikkels door worden gegeven. Onderzoekers hebben aangetoond dat de gebieden waar het pijngeheugen zich bevindt en waar de emoties en de gedachtes zich bevinden, actiever zijn bij mensen met chronische pijn dan bij proefpersonen zonder pijn, wanneer hen dezelfde pijnprikkel wordt toegediend. Kortom: de pijnprikkel roept bij mensen met chronische pijn letterlijk meer reactie op in het brein. Waardoor zij diezelfde prikkel als pijnlijker ervaren.

Hoe kun je dit nu stoppen?
Laten we de bovenstaande vragen eens punt voor punt opnieuw doorlopen, en bekijken hoe jij je gedrag en reacties kunt aanpassen. Dat lukt natuurlijk niet van vandaag op morgen, maar met geduld, moed, beleid en trouw kom je beslist een heel eind. In plaats van nog langer om het ‘waarom’ te vragen, kun je beter gaan zoeken naar het ‘wat’ en ‘hoe’. Wat kan ik veranderen om mijn leven weer terug te krijgen en hoe doe ik dat?

Een hekel aan je lichaam hebben, omdat het zich niet gedraagt zoals jij wilt.
Je kunt wellicht niet meer werken, leuke dingen doen met je gezin, sporten of op stap gaan met je vrienden, ofwel veel van die dingen die je vroeger wel deed.
Realiseer je dat het je niet helpt om een hekel aan je lichaam te hebben. Sterker nog, je moet bedenken dat jouw lijf tegenwoordig zelfs extra hard werkt, omdat het jou moet behoeden voor slechte dingen: je lichaam moet jou waarschuwen wanneer je te veel hebt gedaan, het moet het aangeven wanneer je beter kunt gaan rusten, en het moet je laten weten wanneer je over je grenzen gaat. Een geluk bij een ongeluk dat je lijf zo hard zijn best doet om jou te helpen. Hou van jezelf zoals je bent! En bedenk hoe je je lijf sterker kunt maken om dat harde werk vol te houden. Hoofdstuk 13 en 14 vertellen je er meer over. Ook mindfulness kan hier goed bij helpen.
Dokters zijn er toch om je beter te maken?
Jij bent wellicht teleurgesteld in de medische wereld. Ze kunnen tegenwoordig toch zo veel en er is immers voor alles wel een pil of een operatie? Waarom dan niet voor jouw pijn? Helaas lopen zelfs de beste artsen vaak tegen de grenzen van hun kunnen aan wanneer het iets zo complex als chronische pijn betreft. Als jij dan wanhopig langs steeds weer andere dokters blijft ‘shoppen’, in de hoop iemand te vinden die jou wél beter kan maken, is de kans dat je steeds gefrustreerder en verdrietiger wordt erg groot.Natuurlijk zijn er lompe of nare dokters. Kom je die tegen, ga dan niet meer naar die persoon terug en zoek een meer empathische arts. Die jou wellicht ook niet beter kan maken, maar die wel samen met jou onderzoekt wat hij en jijzelf kunnen doen om de symptomen van je ziekte zo goed mogelijk onder controle te houden. Wees blij als je een lieve, meelevende en meedenkende dokter hebt gevonden, ook al kan hij je dan niet genezen. Bekijk samen met hem of haar of met bepaalde medicatie of behandelingen je leven wat gemakkelijker gemaakt kan worden. Overleg ook welke activiteiten je zelf wilt gaan ontplooien, naar aanleiding van de handvatten die je in dit boek krijgt aangereikt.
Mijn vrienden en familie zullen wel denken dat ik een aansteller, aandachttrekker of luilak ben.
Over de dingen erger maken gesproken! Mogelijk heb je helemaal geen overtuigende bewijzen, maar denk jij alleen maar dat ze zo denken. Je bent daarom misschien wel bezig om steeds te laten zien dat je echt hevige pijnen lijdt en dat je serieus een heleboel dingen niet meer kunt doen. Als dat idee tussen je oren gaat zitten en het zo ver komt dat je je pijn misschien zelfs gaat zitten overdrijven, opdat zij maar goed zien hoe slecht het met je gaat, dan snap je dat dit voor jouzelf alleen maar negatief kan werken. Ook het telkens uitdrukken van je pijn in steunen, zuchten, je gezicht verkrampen of het slepen met een been zal niks veranderen en op den duur alleen maar irritatie opwekken. Je klachten zullen verergeren en door steeds bezig te zijn met hoe je op de ander overkomt, zal je jezelf helemaal kwijtraken.Jij weet zelf dat je ziek bent, jouw arts weet dat, maar ook allerlei mensen om je heen weten het. De mensen die jou goed kennen, lezen de pijn af in minieme veranderingen in je gezicht, aan je beperkte energie, aan je terugtrekken in jezelf. Hou je vast aan deze mensen, die jou geloven, begrijpen en je steunen. En stop met proberen te zorgen dat iederéén je gelooft en begrijpt. Dat is een droombeeld, echt waar!
Ik moet mijn gezin, familie en vrienden steeds weer teleurstellen.
Het zou kunnen dat jij vroeger zo iemand was die altijd klaar stond voor iedereen. En nu met enorme schuldgevoelens zit opgezadeld, omdat je dat niet meer kunt. Vooral door de onvoorspelbaarheid van je pijn voel je je vaak schuldig omdat je bepaalde beloftes die je deed toch niet waar blijkt te kunnen waarmaken.
Bedenk dat iemand met chronische pijn nu eenmaal flexibele vrienden nodig heeft. En dat je diegenen die niet zo zijn en die er geen begrip voor kunnen opbrengen, moet laten gaan. Dat levert je beslist een hoop rust op.
Als jij iemand was die altijd heel erg bezig was met zorgen voor anderen, en dat door je pijn minder goed kunt, is dat moeilijk, dat snap ik best. Het is ook belangrijk dat je je eigen identiteit niet opgeeft, dus zal je op zoek moeten gaan naar andere opties om iets voor anderen te betekenen. Bijvoorbeeld door beschikbaar en empathisch te zijn wanneer de ander over zijn eigen zorgen of problemen wil praten. Iemand met chronische pijn kan natuurlijk een heel goede luisteraar zijn. Probeer vol aandacht te zijn, vul niet in voor de ander en maak geen zinnen af. Val ze niet in de rede, en gebruik hun verhaal niet als haakje om jouw eigen verhaal te vertellen. Stel vragen en luister zonder oordeel. Denk, en zég zeker niet: ‘wat stelt dat probleem nu voor, vergeleken met dat van mij’. Vat aan het einde hun verhaal of ontboezeming samen en begin met: ‘voor de zekerheid om te zien of ik alles wel goed begrepen heb, klopt het dat je vertelde dat…’. Als jij zo’n empathisch luisteraar voor je familie en vrienden kunt zijn zal je nog bezoekuren moeten gaan instellen, omdat je het anders te druk krijgt!
Het leven behandelt mij oneerlijk. Ik had plannen en dromen en daar kan nu niks meer van terechtkomen.
Geen carrière meer, geen droomvakanties, geen ‘wat dan ook’ ik allemaal heb moeten missen door mijn pijn; het is niet eerlijk! Waarom ik?
Ik denk dat ik niet eens hoef te vragen of jij die eeuwige ‘waarom’-vraag herkent want iedereen met langdurige pijn vraagt het zich vroeg of laat af. Waarom ik? Waarom treft mij dit? Waarom gaat bij iedereen alles over, maar bij mij niet? Waarvoor word ik gestraft? Wat heb ik in mijn leven gedaan om dit te verdienen? Waarom snapt niemand hoeveel pijn ik heb? Waarom kan ik niet eens iets simpels doen zonder dat er ik weer voor moet boeten? Waarom heb ik zo’n kl… lijf?
Helaas krijgt niemand antwoord op die vragen en jij zal het ook nooit gaan krijgen. Je kunt er woest om worden of verschrikkelijk verdrietig. Maar je hebt misschien al wel gemerkt dat verdriet en boosheid je pijn en klachten alleen maar verergeren. Probeer er daarom op een andere manier naar te kijken:
Het leven ís oneerlijk. Zo is het nu eenmaal. Een mens kan nog zoveel dromen en plannen hebben, maar niemand weet wat het bestaan voor hem in petto heeft. Shit happens zeggen ze wel, en zo is het. Realiseer je goed dat een mens niet gelukkig wordt door wat het leven hem geeft, maar door hoe hij zelf omgaat met de dingen die hem daarin worden aangeboden.

Wellicht is niet iedereen het met me eens, maar ik geloof niet in de gedachte dat ‘alles gebeurt met een reden’. Dat je getest en uitgedaagd wordt, zodat je er sterker van wordt. En al zeker niet dat God dit pad voor jou heeft uitgekozen. Dat God je niet belast met meer dan je aankunt. Dat je ‘kruis naar kracht’ krijgt. Misschien wel ‘kracht naar kruis’, maar dat is iets heel anders. Maar goed, ik ben nu eenmaal niet gelovig en als jij dat wel bent en je wordt gesteund in de bovenstaande gedachtes, dan vind ik dat alleen maar fijn voor jou, maar ík kan er niks mee. Zowel goede als slechte mensen worden ziek, en dat is uiteraard niet omdat ze iets verkeerds gedaan hebben in hun leven.

Iedereen zal gedurende zijn bestaan pijn ervaren, niemand ontkomt eraan. Lichamelijke pijn en ziekte bestaan omdat we nu eenmaal lichamen hebben, en van lichamen kunnen onderdelen stuk gaan of systemen gaan haperen. Maar dat de een meer belast wordt dan de ander geloof ik ook. Ken je de term ‘maandagochtend-exemplaar’? Die auto of machine die op maandagochtend werd gefabriceerd wanneer de werknemers nog niet helemaal in de werkflow zaten, misschien een kater hadden en nog niet zo scherp waren? Zodat het product niet zo zorgvuldig in elkaar werd gezet als normaal en daardoor sneller kapotging? Ik heb mezelf altijd maar beschouwd als een maandagochtend-exemplaar. Ja, en waarom juist ík dan op maandagochtend geproduceerd werd? Ik weet het niet – zelfs mijn moeder wist van niks, toen ik haar ernaar vroeg ;-).

Nee, een echt antwoord is er niet, en zal er ook niet komen. Er is maar één goed alternatief en dat is accepteren dat het is, zoals het is, en de vraag loslaten. Hoe oneerlijk het ook allemaal lijkt, laat het ‘waarom’ los. Desnoods iedere keer weer opnieuw. De kunst is om te accepteren wat het leven jou geeft. Dat is je nieuwe uitgangspunt. En van daaruit kun je heel gelukkig worden. Ga op zoek naar activiteiten die passen in jouw nieuwe leven. Stap uit je comfortzone. Maak nieuwe plannen, zoek andere uitdagingen, droom alternatieve dromen. Velen is het gelukt en jij kunt het ook!

Accepteren hoe het is, kun je doen door jezelf een rouwproces toe te staan. Na de ontkenning, de boosheid, het gevecht aangaan en de depressie komt ten slotte de acceptatie. Of ‘een plaats geven in je leven’ als je dat prettiger vindt klinken. Daarna kun je verder. Je kunt aan een nieuwe fase van je leven beginnen, en het is jouw nieuwe uitdaging om daar het beste van te maken. Jouw verántwoordelijkheid zelfs om er het beste van te maken. Want alleen jijzelf bent verantwoordelijk voor je geluk en niet je partner, je vrienden of je arts.

Wáarom? Dáarom!

Dit hoofdstuk is onderdeel van mijn boek:

‘OVER LEVEN MET CHRONISCHE PIJN’.

Cover ‘Overleven met chronische pijn’

Maak met eenvoudige aanpassingen je leven binnen zes maanden weer leuk en zinvol, ondanks de pijn.

Hier lees je meer over dit boek.

De inhoud van mijn blogs mag niet beschouwd worden als een medisch advies, diagnose of behandeling. Het is alleen bedoeld als informatie en geeft slechts mijn mening weer.

Meer blogs vind je hier

In de Besloten Facebook-groep; Chronische pijngroep Boek-en-steun kun je met 4000 lotgenotenchatten, vragen stellen en steun kunt geven en krijgen.